‘विप्रतिषेधे परं कार्यम्’ सूत्रस्य ग्रहणाग्रहणविचारः ।

‘विप्रतिषेधे परं कार्यम्’ सूत्रस्य ग्रहणाग्रहणविचारः ।

Authors

  • Jayeshkumar R Rajyaguru

Abstract

विप्रतिषेधे परं कार्यम्सूत्रस्य प्रयोजनम्

न केवलं पाणिनेः व्याकरणशास्त्रेऽपि तु समग्रे संसारे तुल्यबलस्थाने विरोधो दृश्यत एव । तुल्यबलविरोधे लोके यथा ज्ञानवृद्धानां परमाचार्याणां विचारं जनाः स्वीकुर्वन्ति तथा व्याकरणे तुल्यबलविरोधे परसूत्रेण कार्यं भवति तेन च पूर्वसूत्रं बाध्यते । एतच्च नियमः सपादसप्ताध्यायीपर्यन्तानां सूत्राणां कृत एव । त्रिपाद्यां खलु पूर्वसूत्रदृष्ट्या परसूत्रं बाध्यते । ‘विप्रतिषेधे परं कार्यम्’[i] सूत्रस्य व्याख्या वरदाराजाचार्येण लघुसिद्धान्तकौमुद्यां कृता यथा –

तुल्यबलविरोधे परं कार्यं स्यात् । [ii]

तुल्यबलविरोधे परसूत्रकार्यं भवतीति निर्णयमिदं परिभाषासूत्रं स्थापयति ।

सन्दर्भः

[i] अष्टाध्यायी -1.4.2

[ii] लघुसिद्धान्तकौमुदी – सू.113

Downloads

Download data is not yet available.

References

अष्टाध्यायी -1.4.2

लघुसिद्धान्तकौमुदी – सू.113

परिभाषेन्दुशेखरः- 38- नागेशभट्टः

परिभाषेन्दुशेखरः – 1 – नागेशभट्टः

महाभाष्यम् – 2.1.1

अष्टाध्यायी – 7.3.102

अष्टाध्यायी – 7.3.103

अष्टाध्यायी – 3.1.77

अष्टाध्यायी – 7.3.86

अष्टाध्यायी -1.2.47

अष्टाध्यायी -7.1.73

अष्टाध्यायी – 6.1.77

अष्टाध्यायी-6.1.101

महाभाष्यम् -1.1.1

Additional Files

Published

10-02-2022

How to Cite

Jayeshkumar R Rajyaguru. (2022). ‘विप्रतिषेधे परं कार्यम्’ सूत्रस्य ग्रहणाग्रहणविचारः ।. Vidhyayana - An International Multidisciplinary Peer-Reviewed E-Journal - ISSN 2454-8596, 7(4). Retrieved from https://vidhyayanaejournal.org/journal/article/view/244
Loading...