જોરીયા ભગત ચળવળ-૧૮૬૮

Abstract

નાયકડા ગુજરાતના પંચમહાલ જિલ્લામાં વસવાટ કરતી એક આદિવાસી જાતિ છે. જે તેમની સ્વચ્છંદી સ્વભાવ, ઉદામવાદી માનસ અને કાયદાવિહિન જીવનશૈલી માટે જાણીતી હતી. નાયકડાઓએ ૧૯મી સદીમાં તાત્કાલીન બ્રિટીશ સરકાર અને ગાયકવાડર સરકાર સામે ઈ.સ.૧૮૨૬માં બળવાખોર પ્રવૃતિની શરૂઆત કરી જેને ૧૮૩૮ અને ૧૮૫૮માં ભયંકર બળવાનું સ્વરૂપ ધારણ કર્યું. ૧૮૫૮માં નાયકડાઓનો બળવો ૧૮૫૭ના વિપ્લવના સમકક્ષ ચાલુ આ બળવાનું નેતૃત્વ નાયકડા સરદાર રૂપસિંહ નાયકે કર્યું હતું. પરંતુ ૧૮૬૮માં જોરીયા ભગતે નાયકડાઓમાં ધાર્મિક અને નૈતિક આંદોલન દ્વારા પરિવર્તન લાવવા માટે પ્રયત્નો કર્યા. જે આંદોલન પાછળથી રાજકીય પ્રવૃતિમાં ફેરવાઈ ગયુ. જેમાં જોરીયા ભગતને રૂપસિંહ નાયકનો સાથ સહકાર પ્રાપ્ત થયો હતો.