ભારતીય દર્શન શાસ્ત્રમાં વેદાંતની પરિભાષા: સંશોધન પેપર
Abstract
ભારતીય દર્શન શાસ્ત્રમાં વેદાંત એ એક મહત્વપૂર્ણ શાખા છે જે ઉપનિષદોના શિક્ષણ પર આધારિત છે. વેદાંતનો અર્થ "વેદનો અંત" થાય છે, અને તે આત્મા, બ્રહ્મ અને બ્રહ્માંડના સ્વરૂપ વિશેના ગુણધર્મોનો અભ્યાસ કરે છે.
Downloads
References
ઉપનિષદ: વેદાંતનો મુખ્ય સ્ત્રોત ઉપનિષદ છે. ૧૦૮ ઉપનિષદો છે, જેમાંથી ૧૦ મુખ્ય ઉપનિષદો ગણાય છે. આ ઉપનિષદોમાં બ્રહ્મ, આત્મા, જગત, મોક્ષ વગેરે વિષયોની ચર્ચા થયેલ છે.
બ્રહ્મસૂત્ર: બાદરાયણ દ્વારા રચિત બ્રહ્મસૂત્ર એ વેદાંત પરનું સૂત્રગ્રંથ છે. ૪ અધ્યાય, ૧૬ પાદ અને ૫૫૫ સૂત્રો ધરાવતું આ ગ્રંથ ઉપનિષદોના મુખ્ય સિદ્ધાંતોનો સારાંશ આપે છે.
શ્રીમદ ભગવદ્ ગીતા : મહાભારતનો એક ભાગ ગણાતી શ્રીમદ ભગવદ્ ગીતા વેદાંતના સિદ્ધાંતોનો ઉપદેશ આપે છે. કર્મ, જ્ઞાન, ભક્તિ વગેરે માર્ગો દ્વારા મોક્ષ પ્રાપ્તિનો ઉપાય આ ગ્રંથમાં સમજાવવામાં આવ્યો છે.
શંકરાચાર્યનાં ભાષ્ય: ૮મી સદીના ભારતીય દાર્શનિક શંકરાચાર્યે ઉપનિષદ, બ્રહ્મસૂત્ર અને ભગવદ્ગીતા પર ભાષ્યો લખ્યા. અદ્વૈત વેદાંતના સિદ્ધાંતોનો સ્પષ્ટ અને સુગમ રીતે ઉપદેશ આપવા માટે આ ભાષ્યો ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે.
રામાનુજાચાર્યનાં ભાષ્ય: ૧૧મી સદીના ભારતીય દાર્શનિક રામાનુજાચાર્યે ઉપનિષદ, બ્રહ્મસૂત્ર અને ભગવદ્ગીતા પર ભાષ્યો લખ્યા. વિશિષ્ટાદ્વૈત વેદાંતના સિદ્ધાંતોનો સ્પષ્ટ અને સુગમ રીતે ઉપદેશ આપવા માટે આ ભાષ્યો ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે.
માધવાચાર્યનાં ભાષ્ય: ૧૩મી સદીના ભારતીય દાર્શનિક માધવાચાર્ય ઉપનિષદ, બ્રહ્મસૂત્ર અને ભગવદ્ગીતા પર ભાષ્યો લખ્યા. દ્વૈત વેદાંતના સિદ્ધાંતોનો સ્પષ્ટ અને સુગમ રીતે ઉપદેશ આપવા માટે આ ભાષ્યો ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે.
